The books' journal

Το πρόσφατο διήμερο Συνέδριο με θέμα «Η Ελλάδα μετά» απετέλεσε εξέχον πολιτικό γεγονός, ίσως το σημαντικότερο τα τελευταία χρόνια. Δεκάδες εξέχουσες προσωπικότητες των Γραμμάτων, της Επιστήμης και της Πολιτικής, πολλές εκατοντάδες συνέδρων και χιλιάδες που το παρακολούθησαν ηλεκτρονικά, μέσα και έξω από τη χώρα, σίγουρα δεν πέρασε απαρατήρητο. Παρά το γεγονός πως οργανώθηκε από τον Ευάγγελο Βενιζέλο και είχε «οσμή» κεντροαριστερού προβληματισμού, αμέσως απέκτησε την οικουμενικότητα ενός γνήσιου πολιτικού γεγονότος με πολύ πλατύτερη εμβέλεια.

Ana Simões, Maria Paula Diogo, Kosta Gavroglu (επιμ), Sciences in the Universities of Europe, Nineteenth and Twentieth Centuries. Academic Landscapes, Boston Studies in the Philosophy and History of Science – Springer, 2015, 393 σελ.

Είναι στα σχέδια του Υπουργού Παιδείας η απομόνωση των ελληνικών πανεπιστημίων από τον ευρωπαϊκό χώρο, η απόρριψη της αξιολόγησης, η αμφισβήτηση της κινητικότητας των φοιτητών; Μέσω της εισαγωγής του σε τόμο για τα Πανεπιστήμια στην Ευρώπη, ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου φανερώνει τις απόψεις του για την εκπαίδευση και, ασφαλώς, επιτρέπει να κατανοήσουμε τις βασικές επιλογές της πολιτικής του. [ΤΒJ]

Τι είναι ο «μακρονισμός»; Η νίκη του Εμμανουέλ Μακρόν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του Μαΐου, τροφοδοτώντας κύματα ενθουσιασμού στους ευρωπαϊστές, αλλά και απορίες στους αντιπάλους του, στάθηκε ικανή ώστε ο δημοσιογραφικά, κατ’ αρχήν, να κατασκευασθεί ο όρος «μακρονισμός». Όρος ο οποίος έγινε συνώνυμος της εκλογικής επιτυχίας αφού, για πρώτη φορά μετά το πείραμα του μπλαιρισμού, η φόρμουλα του νέου (και νεαρού) γάλλου προέδρου πέτυχε την από πολλούς προσδοκώμενη δημιουργία μιας κεντρώας συναίνεσης απωθώντας τα λαϊκιστικά «άκρα». Τη συναίνεση αυτή ορισμένοι αναλυτές τη χαρακτήρισαν «φιλελεύθερη», κάποιοι άλλοι «λαϊκιστική».

Σκέψεις με αφορμή το βιβλίο των Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser, Λαϊκισμός. Μια συνοπτική εισαγωγή, Επιμέλεια: Πέτρος Παπασαραντόπουλος, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο, 2017

Η χούντα έγινε επειδή το κυρίαρχο ρεύμα της Ανατολής, αισθάνθηκε πραγματική την ιστορική απειλή. Και ως απάντηση στην απειλή, επιχειρήθηκε η βίαιη παλινδρόμηση στο παρελθόν. Απέναντι λοιπόν σε ό,τι  σηματοδοτούσε ο Παπανούτσος (αναφερόμαστε στον Παπανούτσο, γιατί τόσο συμβολικά, όσο και πραγματικά, εκπροσωπούσε τον ελληνοδυτικό ορθολογισμό), η παλιά Ελλάδα αντιπαρέθεσε τον δικό της ανορθολογισμό, με τη μορφή της τυραννίας του εθνικού κιτς: τους «εθνικούς χορούς», τις παραστάσεις με τις περικεφαλαίες στα στάδια για την «Πολεμική Αρετή των Ελλήνων», το τσούγκρισμα των αυγών στους στρατώνες με τα σουβλιστά αρνιά, τις ολυμπιάδες τραγουδιού, την υποκρισία της θρησκοληψίας, τη γενική ελαφρότητα και ευτέλεια κ.ο.κ.

Οι ιδεολογίες των πολιτικών κομμάτων στις σημερινές εκλογές στη Γαλλία, το ελληνικό παράδειγμα και οι επιδράσεις του, οι αιτίες του κατακερματισμού της ψήφου... Τι διακυβεύεται στην ενίσχυση των άκρων, της Λεπέν και του Μελανσόν; [TBJ]

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τα γεγονότα του Οκτωβρίου του 1917, τα οποία οδήγησαν τη Ρωσία σε μια περιδίνηση που κράτησε οκτώ περίπου δεκαετίες με τα γνωστά αποτελέσματα. Σήμερα, είκοσι πέντε χρόνια μετά την κατάρρευση εν μία νυκτί της ΕΣΣΔ, παρατηρώντας τον δημόσιο διάλογο στη Ρωσία, δεν μπορούμε να μην καταγράψουμε μια έντονη προσπάθεια υποκατάστασης της πολιτικής από την Ιστορία, προκειμένου να καλυφθούν οι οξυμένες ανάγκες της υπό διαμόρφωσης νέας κρατικής ιδεολογίας, αλλά και της γενικότερης στρατηγικής του Κρεμλίνου, για συσπείρωση του πληθυσμού γύρω από τον ηγέτη του.

Γράφω για την Τουρκία τα τελευταία 7 χρόνια, παρ’ ότι εργάζομαι εκεί και είμαι χωμένος, μέχρι το λαιμό, στην τοπική κοινωνία και πολιτική, περισσότερα από 25 χρόνια… Ακούγονται, πάρα πολλά και γράφονται ακόμη περισσότερα, για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος… Με βάση και τα όσα υποστληριξα στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας, πιστεύω ότι σήμερα, εκτιμώντας νηφάλια, το αποτέλεσμα που έδωσαν οι κάλπες είναι το ευνοϊκότερο δυνατό για την ίδια την Τουρκία…

O καθένας, ειδικός ή μη, φιλόλογος ή μη, «επιστήμων» ή μη, έξυπνος ή μη, ηθικός ή μη, κατεργάρης ή μη, άγιος ή μη, σοφός ή μη, βλάκας ή μη, μπορεί να γράφει, με την ευθύνη της υπογραφής του, ό,τι θέλει για τον Καβάφη. Να γράφει και να κρίνεται, όπως όλοι όσοι γράφουμε και κρινόμαστε – έτσι είναι το σωστό. Αλλά είναι άλλο αυτό, και τελείως άλλο να θέλει να μιλάει κάποιος για τον Καβάφη βαφτίζοντας ειδικώς τις εκφάνσεις εκείνου και των φίλων του ως γινόμενες τάχα στο πλαίσιο και υπό την αιγίδα «του Αρχείου Καβάφη». Το Αρχείο Καβάφη είναι χαρτιά που έγραψε ο Καβάφης, ή αντικείμενα που ανήκαν στον Καβάφη. Δεν μιλάει. Και ούτε δίνει σε καμία Πυθία το δικαίωμα να χρησμοδοτεί εν ονόματί του. Ο Καβάφης ήταν ποιητής, όχι ιδρυτής θρησκείας. Και κατά συνέπεια, δεν έχει ιερατείο.

Σκέψεις με αφορμή το νέο βιβλίο του Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ (Pierre-André Taguieff), Ο εξτρεμισμός και τα είδωλά του, εκδ. Επίκεντρο, 2017*